Định chế tài chính là gì? Chức năng, phân loại định chế tài chính

Định chế tài chính là một trong những khái niệm quan trọng mà ai cũng cần hiểu rõ khi muốn nắm bắt bản chất và hoạt động của nền kinh tế hiện đại. Trong bài viết này, hãy cùng Pronexus tìm hiểu về khái niệm định chế tài chính là gì và cách phân loại phân loại cụ thể.

Định chế tài chính là gì?

Định chế tài chính là các tổ chức có khả năng thực hiện một hoặc nhiều hoạt động tài chính như cho vay, nhận tiền gửi, thuê mua tài chính, chuyển tiền,… Các hoạt động này còn bao gồm bảo lãnh và cam kết tài chính, phát hành và quản lý các phương tiện thanh toán, tham gia vào việc phát hành chứng khoán, kinh doanh ngoại hối, công cụ thị trường tiền tệ và chứng khoán có thể chuyển nhượng.

Ngoài ra, các tổ chức này còn tham gia quản lý danh mục đầu tư của cá nhân hoặc tập thể, quản lý tiền mặt hoặc chứng khoán thanh khoản thay mặt cho khách hàng, đầu tư và quản lý vốn đại diện cho cá nhân hoặc tập thể khác, thực hiện đổi tiền, cũng như cung cấp bảo hiểm nhân thọ và các loại bảo hiểm liên quan đến đầu tư khác.

Vai trò của định chế tài chính

Trong nền kinh tế hiện đại, các tổ chức tài chính đóng vai trò không thể thiếu với nhiều chức năng quan trọng giúp duy trì và phát triển hệ thống kinh tế, cụ thể như sau:

• Kiểm soát nguồn cung tiền trong nền kinh tế: Định chế là tổ chức trung gian chủ chốt giúp chuyển tiền từ nhà đầu tư đến doanh nghiệp một cách suôn sẻ, hỗ trợ kiểm soát và duy trì sự ổn định của dòng tiền trong nền kinh tế.
• Hạn chế rủi ro cho các nhà đầu tư: Nhờ sự đa dạng hóa sản phẩm và dịch vụ, các tổ chức định chế tài chính lớn giúp giảm thiểu rủi ro cho các nhà đầu tư. Tiền được phân bổ vào nhiều loại tài sản khác nhau, làm cho việc đầu tư trở nên an toàn hơn.
• Tiết kiệm chi phí giao dịch: Cung cấp dịch vụ giao dịch chuyên nghiệp, giúp nhà đầu tư tiết kiệm các chi phí liên quan đến đầu tư, đồng thời cải thiện hiệu quả giao dịch.
• Tạo cơ chế thanh toán hiệu quả: Ngân hàng thương mại là một trong các định chế tài chính, cung cấp phương thức thanh toán hiệu quả cho các giao dịch kinh doanh và cá nhân. Điều này không chỉ giúp thị trường hoạt động nhanh chóng và hiệu quả hơn mà còn giảm thời gian và rủi ro trong thanh toán và giao dịch.

Phân loại các định chế tài chính

Định chế tài chính có thể được chia thành hai nhóm chính. Mỗi nhóm có những đặc điểm và vai trò riêng biệt, góp phần vào việc tối ưu hóa luồng vốn và tài sản tài chính trong nền kinh tế, cụ thể:

Định chế tài chính trung gian

Nhóm này bao gồm các tổ chức kết nối giữa nguồn vốn và người cần vốn, hoạt động như các nhà đầu tư trung gian. Họ tạo điều kiện cho người vay và người cho vay gặp nhau thông qua việc mua bán tài sản tài chính. Các tổ chức thuộc nhóm này gồm ngân hàng thương mại, quỹ trợ cấp, công ty bảo hiểm, công ty tài chính và nhiều tổ chức khác.

Định chế tài chính bán trung gian

Các tổ chức trong nhóm này đóng vai trò trung gian giữa người cung cấp vốn và người cần vốn, hoạt động như các nhà môi giới. Họ không tạo ra tài sản tài chính mà chỉ giúp kết nối và chuyển tài sản tài chính từ người bán đến người mua. Những tổ chức điển hình trong nhóm này bao gồm công ty chứng khoán, ngân hàng đầu tư và các tổ chức tương tự.

Các định chế tài chính theo quy định pháp luật

Để hiểu rõ hơn định chế tài chính là gì và vai trò quan trọng của chúng trong nền kinh tế, cần xem xét các loại định chế tài chính theo quy định của pháp luật. Những tổ chức này không chỉ đảm bảo sự ổn định và hiệu quả của hệ thống tài chính mà còn cung cấp các dịch vụ thiết yếu cho cá nhân và doanh nghiệp.

Ngân hàng trung ương

Ngân hàng Trung ương giữ vai trò quản lý và giám sát toàn bộ hoạt động của các ngân hàng khác. Các tổ chức tài chính và ngân hàng thương mại làm việc trực tiếp với Ngân hàng Trung ương để cung cấp các sản phẩm và dịch vụ cho người tiêu dùng.

Ngân hàng thương mại

Ngân hàng thương mại là các tổ chức định chế tài chính nơi cá nhân và doanh nghiệp trực tiếp sử dụng các sản phẩm và dịch vụ tài chính. Hiện nay, các ngân hàng thương mại cung cấp tài khoản tiền gửi, dịch vụ cho vay và tư vấn tài chính cho cả cá nhân và doanh nghiệp. Các sản phẩm phổ biến tại ngân hàng thương mại bao gồm chứng chỉ tiền gửi, tài khoản séc và tiết kiệm, thẻ tín dụng, tài khoản ngân hàng kinh doanh, cũng như các khoản vay cá nhân và thế chấp.

Công ty môi giới

Công ty môi giới hỗ trợ cá nhân và tổ chức trong quá trình mua bán chứng khoán với các nhà đầu tư khác. Khách hàng của các công ty môi giới có thể thực hiện các giao dịch trái phiếu, cổ phiếu, quỹ tương hỗ, quỹ giao dịch ngoại hối và một số loại đầu tư thay thế khác.

Công ty bảo hiểm

Công ty bảo hiểm giúp chuyển đổi rủi ro và mất mát của khách hàng thành các tài sản tài chính. Các cá nhân và tổ chức sử dụng các sản phẩm và dịch vụ của công ty bảo hiểm để bảo vệ tài sản trong trường hợp xảy ra tai nạn, thiên tai hoặc các sự kiện bất khả kháng khác.

Ngân hàng và công ty đầu tư

Ngân hàng đầu tư không nhận tiền gửi mà thay vào đó giúp cá nhân và doanh nghiệp huy động vốn thông qua việc phát hành chứng khoán. Các công ty đầu tư thường gọi là công ty quỹ tương hỗ, huy động tiền từ các nhà đầu tư cá nhân và các tổ chức khác để cung cấp cho họ quyền tham gia vào thị trường chứng khoán.

Liên hiệp tín dụng

Liên hiệp tín dụng là các tổ chức hợp tác, hoạt động không vì lợi nhuận và thuộc sở hữu chung của các thành viên. Lợi nhuận từ hoạt động của liên hiệp tín dụng được chia sẻ giữa các thành viên, không phân phối ra bên ngoài. Các liên hiệp tín dụng phục vụ các nhóm đối tượng cụ thể như giáo viên, quân nhân…

Hiệp hội tiết kiệm và cho vay

Hiệp hội tiết kiệm và cho vay là các tổ chức định chế tài chính hoạt động dựa trên mô hình sở hữu cổ phần lẫn nhau và thường không cho vay quá 20% tổng số tiền cho vay cho các doanh nghiệp. Đối tượng chính của các hiệp hội này là các cá nhân với các dịch vụ tài khoản tiền gửi, cho vay thế chấp và các khoản cho vay cá nhân.

Tóm lại, định chế tài chính đóng vai trò thiết yếu trong việc vận hành và phát triển nền kinh tế hiện đại. Hy vọng những thông tin trên của Pronexus đã giúp bạn hiểu rõ hơn về định chế tài chính là gì, để đưa ra các quyết định tài chính thông minh và hiệu quả hơn.