Chán nản vì thua lỗ nặng, nông dân Nga xoay trục, lúa mì đứng trước nguy cơ sụt giảm toàn cầu
Nga, quốc gia xuất khẩu lúa mì lớn nhất thế giới, đang chứng kiến sự thay đổi lớn trong ngành nông nghiệp. Nông dân tại đây, sau những tổn thất nặng nề trong năm nay, đã bắt đầu giảm diện tích trồng lúa mì để chuyển sang những loại cây trồng khác mang lại lợi nhuận cao hơn, gây lo ngại về tác động lớn đến thị trường lương thực toàn cầu.
Thiệt hại nặng nề từ thiên nhiên và kinh tế
Năm 2024 đánh dấu một năm khó khăn đối với nông dân Nga, khi sản lượng lúa mì dự kiến chỉ đạt 83 triệu tấn – mức thấp nhất trong ba năm qua, so với 92,8 triệu tấn năm ngoái và kỷ lục 104,2 triệu tấn năm 2022. Nguyên nhân đến từ sương giá, hạn hán và mưa lớn đúng vào thời điểm thu hoạch, đặc biệt tại vùng Omsk, Siberia.
Anh Maxim Levshunov, một nông dân tại quận Cherlaksky, đã dành những ngày hiếm hoi có nắng để thu gom những bông lúa mì còn sót lại trên cánh đồng. “Hầu hết chỉ có thể dùng làm thức ăn cho động vật,” anh nói, đồng thời cân nhắc chuyển hướng sang các loại cây trồng như đậu Hà Lan, đậu lăng hoặc hoa hướng dương để tránh nguy cơ lỗ nặng như năm nay.
Cái giá phải trả của sự phụ thuộc vào lúa mì
Lúa mì từ lâu đã là mặt hàng nông sản xuất khẩu chủ lực của Nga. Tuy nhiên, diện tích gieo trồng lúa mì mùa đông – vốn chiếm tỷ lệ lớn – dự kiến giảm 10% trong năm nay, mức thấp nhất kể từ năm 2019. Theo ông Arkady Zlochevsky, Chủ tịch Liên minh Ngũ cốc Nga, “mỗi tấn lúa mì bán ra đều lỗ.” Điều này được cho là do chi phí sản xuất tăng cao, trong khi giá bán không đủ bù đắp.
Ngoài ra, chi phí máy móc, nhiên liệu và thuế xuất khẩu cao, cộng với việc xóa bỏ trợ cấp nông nghiệp, đã khiến nhiều nông dân không thể duy trì lợi nhuận. Lãi suất ngân hàng ở mức 21% càng làm tăng áp lực tài chính, buộc họ phải tìm hướng đi mới.
Những cây trồng “cứu cánh”
Trước bối cảnh biên lợi nhuận từ lúa mì gần bằng 0, nhiều nông dân đang đặt cược vào các loại cây trồng khác. Đậu nành và hoa hướng dương đang trở thành lựa chọn hàng đầu nhờ khả năng sinh lời tốt hơn. Công ty Rostagro Group, một trong những nhà sản xuất lớn, đã giảm 30% diện tích lúa mì mùa đông để tập trung vào các loại cây này.
Ông Dmitry Garnov, Tổng giám đốc Rostagro Group, cho biết: “Chúng tôi không thể tiếp tục chịu lỗ từ lúa mì. Đậu nành và hoa hướng dương hiện là động lực chính để duy trì hoạt động.”
Tác động lên thị trường lương thực toàn cầu
Quyết định giảm diện tích trồng lúa mì của Nga được dự đoán sẽ làm rung chuyển thị trường lương thực toàn cầu. Với thị phần 26% trong thương mại lúa mì quốc tế, Nga đóng vai trò quan trọng trong việc định giá và cung cấp nguồn lúa mì cho các quốc gia nhập khẩu lớn như Ai Cập, Thổ Nhĩ Kỳ và Bangladesh. Nếu sản lượng tiếp tục giảm, giá lúa mì toàn cầu có thể tăng vọt, kéo theo lạm phát ở các nước nhập khẩu.
Trong khi đó, Nga đã nhanh chóng gia tăng xuất khẩu các loại cây trồng thay thế. Quốc gia này hiện là nhà cung cấp đậu Hà Lan lớn nhất cho Trung Quốc và đã đạt thỏa thuận xuất khẩu đậu lăng sang Ấn Độ.
Tương lai bất định cho ngành lúa mì Nga
Bất chấp những nỗ lực xoay trục, tương lai của ngành lúa mì Nga vẫn rất ảm đạm. Nhiều nông dân, đặc biệt là những người chuyên trồng lúa mì, đang đối mặt với nguy cơ phá sản do các khoản lỗ ngày càng chồng chất. Tại các vùng màu mỡ như Krasnodar, nơi lợi nhuận từ lúa mì vẫn đạt khoảng 10%, một số nông dân lớn cũng đang cân nhắc thay đổi chiến lược do biến đổi khí hậu ngày càng nghiêm trọng.
Ông Yevgeny Gromyko, giám đốc Tkachev Agrocomplex, nhận định: “Thời tiết đang ấm lên dần ở phía Nam, và chúng ta cần điều chỉnh cơ cấu cây trồng để thích nghi.”
Hy vọng từ sự đổi mới
Trong khó khăn, ngành nông nghiệp Nga vẫn đang tìm kiếm cơ hội từ sự đa dạng hóa cây trồng. Mặc dù thách thức là không nhỏ, những bước đi mới này có thể mở ra con đường phát triển bền vững hơn, không chỉ cho Nga mà còn định hình lại bản đồ cung ứng nông sản toàn cầu.
