So sánh mức độ an toàn của trái phiếu và cổ phiếu

Nhiều nhà đầu tư mới (và ngay cả những nhà đầu tư có kinh nghiệm) thường quan niệm rằng “đầu tư vào trái phiếu luôn an toàn hơn đầu tư vào cổ phiếu”. Thực tế, điều này không hoàn toàn đúng. 

Mặc dù một số trái phiếu có thể là khoản đầu tư an toàn hơn nhiều cổ phiếu. Tuy nhiên, có rất nhiều biến số có thể ảnh hưởng đến rủi ro của cả hai loại chứng khoán này. Khi đầu tư vào trái phiếu và cổ phiếu, điều quan trọng là phải xem xét các rủi ro, giá trị dòng tiền và các điều kiện thị trường.

Dưới đây là một vài lý do chính tại sao trái phiếu có thể không an toàn hơn cổ phiếu.

Trái phiếu và cổ phiếu

Để hiểu rõ, trước hết nhà đầu tư cần phải biết sự khác biệt giữa trái phiếu và cổ phiếu. Cả hai đều mang những rủi ro cùng tiềm năng sinh lời riêng biệt. 

Trái phiếu

Trái phiếu là khoản nợ, có thể được mua và bán bởi các nhà đầu tư. Một công ty hoặc tổ chức chính phủ phát hành trái phiếu để đổi lấy tiền mặt và cam kết sẽ trả nợ cho trái chủ. Lịch trình hoàn trả sẽ bao gồm các khoản thanh toán lãi suất. Và đó chính là một cách các trái chủ thu được lợi nhuận từ khoản đầu tư của họ.

Trái chủ cũng có thể thu lợi bằng cách bán trái phiếu, thế nhưng họ cũng có thể mất tiền theo cách này. Giá của trái phiếu phụ thuộc vào nhu cầu thị trường. Nếu các nhà đầu tư mong muốn có một dòng thu nhập ổn định (dưới hình thức trả lãi) thì giá trái phiếu sẽ tăng. Còn khi nhu cầu giảm, giá trái phiếu giảm và các công ty phải đưa ra mức lợi suất cao hơn để lôi kéo các nhà đầu tư. 

Các nhà đầu tư tích cực giao dịch trái phiếu hoặc đầu tư vào quỹ trái phiếu sẽ tự chịu rủi ro biến động giá cũng như rủi ro liên quan đến biến động lãi suất thị trường.

Nếu một nhà đầu tư mua một trái phiếu và giữ nó đến ngày đáo hạn, họ sẽ nhận lại toàn bộ số tiền của mình cộng với lãi suất. Tuy nhiên, trái phiếu là một dạng nợ. Và giống như bất kỳ khoản nợ nào, chúng đi kèm với rủi ro vỡ nợ.

Nếu bạn mua một trái phiếu từ một công ty, và sau đó công ty đó phá sản, bạn có thể mất tiền. Mặc dù các trái chủ được thanh toán trước các cổ đông phổ thông. Thế nhưng nguy cơ mất tiền vẫn hoàn toàn hiện hữu. 

Các đơn vị phát hành trái phiếu được đánh giá về mức độ tín nhiệm. Các công ty và tổ chức có xếp hạng AAA khó có khả năng vỡ nợ. Vì vậy trái phiếu AAA có thể an toàn hơn nhiều cổ phiếu. Còn những trái phiếu có xếp hạng BBB hoặc thấp hơn được coi là trái phiếu "rác". Điều này đồng nghĩa chúng có thể rủi ro hơn cổ phiếu.

Cổ phiếu

Cổ phiếu là đại diện cho cổ phần sở hữu trong một công ty. Khi mua một cổ phiếu, bạn đang mua quyền sở hữu cổ phần trong công ty đó. Thực tế, những người sở hữu cổ phiếu có thể thu lợi theo hai cách: công ty phát hành cổ tức hoặc họ có thể bán cổ phiếu khi thị giá tăng lên. 

Cả hai phương pháp thu lại lợi nhuận đó đều đi kèm với một số rủi ro. Và mức độ rủi ro này phụ thuộc vào công ty phát hành. 

Về phương pháp thu cổ tức, theo quy định, một công ty không có nghĩa vụ phải phát hành cổ tức. Do đó, công ty có thể quyết định ngừng chi trả nếu tình hình tài chính của họ trở nên tồi tệ hơn kể từ lần trả cổ tức cuối cùng.

Về phương pháp lãi vốn, giá cổ phiếu dựa trên nhu cầu của thị trường. Vì vậy nếu nhu cầu về cổ phiếu giảm mạnh, giá cổ phiếu cũng sẽ giảm theo. Thực tế, giá cổ phiếu dao động là điều bình thường. Thế nhưng, nếu mức giá quá sâu đồng nghĩa công ty đang gặp khó khăn nghiêm trọng.

Trái phiếu có thể đa dạng hóa danh mục cổ phiếu

Các nhà đầu tư có thể tin rằng trái phiếu an toàn hơn cổ phiếu. Bởi vậy, họ thường bổ sung thêm trái phiếu vào danh mục đầu tư của mình vì lợi ích của sự đa dạng. Trái phiếu và cổ phiếu trong lịch sử đã có những động thái ngược chiều nhau; khi cổ phiếu tăng giá, trái phiếu giảm giá và ngược lại.

Đây không phải quy luật tuyệt đối, do vậy bạn có thể mong đợi những động thái cùng chiều của 2 loại chứng khoán này trong tương lai.

Những chuyển động trái ngược này làm giảm thiểu rủi ro cho nhà đầu tư. Nếu danh mục của bạn được tạo thành từ cổ phiếu, một khi cổ phiếu giảm thì toàn bộ danh mục đầu tư của bạn cũng sẽ giảm. Tuy nhiên, nếu danh mục đầu tư của bạn là một nửa cổ phiếu và một nửa trái phiếu, thì các khoản đầu tư vào trái phiếu có thể tăng lên, hạn chế rủi ro mất vốn.

Dẫu vậy, điều này không làm cho trái phiếu trở thành một khoản đầu tư an toàn hơn cổ phiếu. Thay vào đó, chiến lược đa dạng hóa giúp danh mục đầu tư của bạn bớt rủi ro hơn. Nó sẽ giúp khoản đầu tư của bạn vượt qua bất kỳ sự biến động trong bất kỳ lĩnh vực cụ thể nào.

Sự biến động không hoàn toàn là nguy hiểm

Một lý do khác khiến các nhà đầu tư tin rằng cổ phiếu an toàn hơn trái phiếu là chúng ít biến động hơn. Việc giá cổ phiếu tăng hoặc giảm 5% trong một ngày hoàn toàn là điều bình thường. Thế nhưng trái phiếu hiếm khi biến động mạnh như vậy trong một khoảng thời gian ngắn.

Nguyên nhân là bởi giá cổ phiếu mang tính đầu cơ, do đó có rất nhiều yếu tố ảnh hưởng đến nó. Còn với trái phiếu, nó có ít yếu tố tác động hơn. Miễn là công ty phát hành trái phiếu không vỡ nợ, trái chủ biết chính xác khi nào họ sẽ nhận được các khoản thanh toán lãi suất với số tiền bao nhiêu. 

Kỳ hạn của trái phiếu cũng có thể ảnh hưởng đến sự biến động của nó. Trái phiếu dài hạn có nhiều khả năng gặp biến động hơn.

Tuy nhiên, sự biến động không hẳn làm cho một cổ phiếu trở nên rủi ro hơn trái phiếu. Cổ phiếu luôn có đỉnh và đáy trong suốt cả năm. Thế nhưng trong lịch sử, các chỉ số thị trường chính luôn lấy lại vị thế và tiếp tục tăng trưởng. Người sở hữu cổ phiếu có thể khó kiểm tra khoản đầu tư của họ hàng ngày. Xét về dài hạn với sự đa dạng hóa phù hợp, cổ phiếu sẽ đem đến lợi nhuận hấp dẫn hơn. 

Đừng quên về yếu tố lạm phát

Trái phiếu AAA có thể mang lại sự đảm bảo tương đối an toàn về thu nhập ổn định. Thế nhưng khi lãi suất thấp, thu nhập đó có thể không theo kịp lạm phát. 

Từ tháng 4 năm 2019 đến tháng 4 năm 2020, giá tất cả các mặt hàng ngoài lương thực và năng lượng tăng 1,4%. Điều đó có nghĩa là một trái phiếu nắm giữ trong thời gian đó cần phải có lợi suất ít nhất 1,4%. Nếu không, giá trị dòng tiền hay sức mua của bạn sẽ suy giảm. 

Trái phiếu AAA có lợi suất 1% có thể là "an toàn", theo nghĩa là công ty phát hành sẽ tuân theo các điều khoản của trái phiếu. Thế nhưng, nó có thể không "an toàn" khi đề cập đến chiến lược tốt nhất để kiếm nhiều tiền và chống lại lạm phát.

Ví dụ về sự an toàn của trái phiếu và cổ phiếu

Một ví dụ dưới đây có thể giúp bạn hiểu rõ hơn về sự an toàn của trái phiếu và cổ phiếu. Hãy tưởng tượng bạn đang đứng giữa 2 sự lựa chọn cho danh mục của mình. 

Lựa chọn đầu tiên là trái phiếu công ty trả lãi 8,5% hàng năm. Nếu công ty phá sản, trái phiếu này đứng thứ ba trong danh sách ưu tiên trả nợ. Theo nguyên tắc chung, các chủ nợ có bảo đảm như ngân hàng được ưu tiên trả nợ trước.

Sau đó đến các chủ nợ không có bảo đảm như trái chủ. Tiếp đến là chủ sở hữu cổ phiếu ưu đãi. Sau cùng là chủ sở hữu cổ phiếu phổ thông. Tuy nhiên, quy định của mỗi công ty là khác nhau.

Mặc dù các trái chủ thường nhận thanh toán nợ trước các cổ đông. Tuy nhiên, các nhà đầu tư nên cố gắng tránh đầu tư vào các tổ chức có khả năng tuyên bố phá sản.

Lựa chọn đầu tư thứ hai là cổ phiếu phổ thông trong một công ty không có nợ. Nó được giao dịch với tỷ lệ P / E là 10. Khoảng 5% lợi nhuận được gửi đến các cổ đông mỗi năm dưới dạng cổ tức, dẫn đến tỷ suất cổ tức là 5%.

Giả định công ty quản lý tốt, doanh số bán hàng ổn định, và kết quả kinh doanh tăng trưởng nhanh hơn một chút so với lạm phát. Nếu công ty phá sản, người sở hữu cổ phiếu là người đầu tiên được ưu tiên trả nợ vì không có người sở hữu trái phiếu hoặc cổ phiếu ưu đãi.

Trong kịch bản này, cổ phiếu có khả năng là khoản đầu tư an toàn hơn. Dưới đây là các nguyên nhân.

Cổ phiếu đứng đầu danh sách ưu tiên trả nợ

Ví dụ cổ phiếu đứng đầu danh sách về ưu tiên trả nợ, trong khi ví dụ trái phiếu đứng hàng thứ ba. Những cổ phiếu như vậy cũng "an toàn" như một trái phiếu. Bởi nếu có vấn đề xảy ra, họ là những người đầu tiên nhận khoản thanh toán sau nhân viên, chủ nhà, người bán hàng và các chủ nợ trước đó.

Các điều khoản của trái phiếu là cố định

Nếu mọi việc suôn sẻ, một công ty có thể tăng chi trả cổ tức cho các cổ đông. Giá cổ phiếu cũng có thể tăng lên, cho phép người sở hữu cổ phiếu kiếm tiền bán chênh lệch. 

Còn với một trái phiếu, bạn sẽ chỉ nhận được lãi suất coupon. Nếu công ty phát hành trái phiếu tăng trưởng tốt, nó sẽ không thay đổi các điều khoản của trái phiếu để có lợi hơn cho các trái chủ.

Các điều khoản của trái phiếu sẽ không thay đổi liên quan đến tỷ lệ lạm phát. Lạm phát có thể tăng, nhưng bạn sẽ vẫn chỉ nhận được 8,5% cam kết khi trái phiếu phát hành.

Điểm mấu chốt

Mặc dù cổ phiếu bất ổn và biến động hơn, tuy nhiên, trái phiếu không hẳn là khoản đầu tư an toàn hơn cổ phiếu. Vẫn còn một vài rủi ro với trái phiếu, bắt nguồn từ rủi ro tín dụng, lãi suất và tỷ lệ lạm phát. Ngoài ra, giá trái phiếu cũng có thể dao động. Nhà đầu tư phải phân tích kỹ lưỡng các yếu tố trên trước khi đưa ra quyết định. 

Các nhà đầu tư có thể tìm kiếm các chuyên gia phù hợp thông qua ứng dụng ProNexus - nền tảng cho phép kết nối trực tiếp cố vấn tài chính với người dùng có nhu cầu. Mọi cố vấn trên ứng dụng đều được kiểm duyệt hồ sơ chất lượng chuyên môn, và bị ràng buộc bởi các tiêu chuẩn nghiêm ngặt bởi ProNexus. 

Hiện nay, ứng dụng được phát hành trên cả Apple App Store và Google CH Play. Người dùng có thể tải xuống cho iOS và Android.